Η Εκκλησία
Σύμφωνα με την παράδοση η παλιά εκκλησία βρισκόταν στο χώρο του “Παλαιοχωρίου”. Και μάλλον η εκκλησία που ήταν στον “Φτελιά”.
Κάθε βράδυ η καντήλα της εκκλησίας, που φώτιζε το εικονοστάσι, έφευγε από την παλιά εκκλησία και ερχόταν στο χώρο όπου βρίσκεται η σημερινή εκκλη σία. Ο χώρος αυτός πριν κτιστεί η εκκλησία ήταν γεμάτος βάτους και μάλιστα οι βάτοι είχαν τόσο μεγάλη πυκνότητα που κανένας δεν μπορού σε να διασχίσει το μέρος αυτό. Οι τότε κάτοικοι θέλοντας να ερμηνεύ σουν το φαινόμενο αυτό κατέληξαν στο ότι ήταν θεία βούληση να μετα φερθεί η εκκλησία από κει που ήταν, στο σημερινό χώρο. ΄Ετσι λοιπόν αφού έκαψαν τα βάτα που κατέκλυζαν το μέρος αυτό, αποφάσισαν και έκτισαν την καινούργια τους εκκλησία που την αφιέρωσαν στον ΄Αγιο Γεώργιο. Η καινούργια εκκλησία που κτίστηκε το 1968, κτίστηκε πάνω στην παλιά που γκρέμισαν το 1965.
Το καμπαναριό κτίστηκε το 1907 με “κοινή δαπάνη των εν Αμερική συγχωρίων κατ’ Απρίλιον, ΑЛΖ: (1907)”,όπως αναγράφεται στην πέτρινη επιγραφή του.
Η Παλιά Εκκλησία
Η παλιά εκκλησία ήταν κτισμένη στο χώρο που βρίσκεται η σημερι νή. ΄Ηταν μια εκκλησία “βασιλικού ρυθμού» η οποία δεν είχε και πάρα πολύ μεγάλους χώ ρους αλλά οπωσδήποτε όμως είχε μεγάλη αξία για το τέμπλο της και για τις σπάνιες αγιογραφίες της. Δυστυχώς όμως επειδή δεν υπήρχε άλλος κατάλληλος κεντρικός χώρος το 1968 αποφάσισε η εκκλησιαστική επιτροπή να την γκρεμίσει και στη θέση της να κτίσει την καινούργια εκκλησία που έχουμε σήμερα. μια επιγραφή της έγραφε: ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΕΝ ΕΤΕΙ αψ’ ο’ δ’. δηλαδή 1774. Το ότι κτίστηκε τη χρονολογία αυτή επιβε βαιώνεται και από κάποιο πρακτικό παράδοσης και παραλαβής σχετικό με τα περιουσιακά στοιχεία της εκκλησίας, που συντάχθηκε το 1913 από το δάσκαλο Παπαγιαννόπουλο Θωμά που σε μας σήμερα είναι γνω στός με το παρατσούκλι του “Πέτσιος”.
Τα Εξωκλήσια
Η Αγία Τριάδα
Η Αγία Τριάδα είναι χτισμένη στην είσοδο του χωριού από το δρόμο της Πύλης και λίγα μέτρα (περίπου 70 μ) πριν από το ρέμα του Γκόλιακα. (έτσι ονομάζεται, ο παρακείμενος λόφος). Στην απέναντι πλευρά του δρόμου βρίσκεται, το νεκροταφείο.
Το εκκλησάκι έχει. σκαλιστή επιγραφή στο επιστόμιο της εισόδου που αναφέρει τα ονόματα των ιδρυτών της:
ΩΚΟΔΟΜΗΤΑΙ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΑΙ) ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Α. ΝΤΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ‘ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Σ.ΖΗΣΗ Α.ΚΑΠΕ-ΛΟΥ ΔΗΜ. ΒΟΛΙΩΤΟΥ -1911- ΕΣΧΕΔΙΑΣΘΗ ΥΠΟ ΘΩΜΑ Ν. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ.
Το νεκροταφείο είχε κι αυτό παρόμοια επιγραφή. Πριν από χρόνια όμως που χρειάστηκε να γίνουν έργα συντήρησης στην είσοδο του, η επιγραφή αυτή χάθηκε ή καταστράφηκε. Υπάρχει όμως μία πέτρα σχεδόν κυβική (30 Χ 30 εκ.) χτισμένη στα δεξιά της εισόδου που φέρει χαραγμένη τη χρονολογία 1827 ή 1824 (δεν διακρίνεται καλά). Ας ελπίσουμε ότι οι αρμόδιοι Κοινοτικοί παράγοντες, όταν καμιά φορά αποφασίσουν ν’ ασχοληθούν με τη συντήρηση του νεκροταφείου, θα την προσέξουν και δεν θα την “εξαφανίσουν” την τελευταία πλέον φωνή και μαρτυρία του.
Ο Άη-Λιας
Η εντοιχισμένη πέτρα μας πληροφορεί για το έτος κατασκευής (1927) και την εκκλ. Επιτροπή.
Το Εξωκλήσι του Σωτήρος
Το εξωκλήσι του Σωτήρος βρίσκεται στον ομώνυμο συνοικισμό της Σωτήρας. Είναι χτισμένο ακριβώς στο ψηλότερο σημείο του συνοικισμού, σε μια πλαγιά καταπράσινη όπου κυριαρχούν τα πλατάνια και η άγρια βλάστηση.
Τραγούδι Ανάστασης
Τραγούδι Ανάστασης ας πουν οι νέοι και οι γέροι
Και σ’ ένα γλέντι γιορτινό ας δώσουνε το χέρι.
Μοσχοβολούν οι πασχαλιές στις γιορτινές μικρές Αυλές.
Βάζουν λουλούδια στα μαλλιά οι πρόσχαρες οι νιές.
Τα, παλικάρια του χωριού ας σύρουν το χορό.
Έχουν τα νιάτα τους δροσιά σαν το κρυστάλλινο νερό.
Η Πιαλεία του Μαγιού υμνεί Ανάσταση θεού.
Διπλή γιορτή, διπλή χαρά, Δεύτερη μέρα τ’ Αι Γιωργιού.
Στης εκκλησιάς μας την αυλή φαντάζουν χίλιοι θησαυροί
Δεν είν’ ο πλούτος και τ’ αρνιά, μόν’ οι ψυχές που ζουν μαζί.
Ελλάδας κόσμημα μικρό, του Κόζιακα σεμνό χωριό.
Γι αυτό ο Θεός μας ευλογεί και μας φυλάει απ’ το κακό.
Με ροδοπέταλα η φύση ραίνει τους γέρους της ευχής.
Αυτή ζητούν τα εγγόνια, μέσα στη ζάλη της γιορτής.
Χρόνια. Πολλά, Χρόνια Καλά σε όλους που γιορτάζουν.
Σαν τα πλατάνια οι ευχές που διαμαντένια μοιάζουν .
Ευτυχία Δ. Ζορμπά